Gebelikte beslenmenin temel ilkeleri
- Annenin fizyolojik gereksinimleri karşılamak
- Annenin besin ögesi depolarını korumak
- Optimal fetal büyümeyi gelişmeyi sağlamak
- Süt verme performansını artırmak
- Kişiye özgü beslenme planı hazırlamak
Gebelikte yetersiz ve dengesiz beslenmenin bebeğe etkileri
- Zamanından önce erken doğum
- Düşük doğum ağırlıklı bebek
- Ölü doğumlar
- Bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebek doğumları
- Yarık damak-dudak
- Yeni doğanlarda düşük akciğer hacmi/vücut ağırlığı
Gebelikte yetersiz ve dengesiz beslenmenin anne sağlığına etkileri
- Kansızlık
- Kemik dokusu bozuklukları
- Gebelik zehirlenmesi
- Ödem
- Anne ve bebek ölümleri
Gebelikte besin ögesi gereksinimleri
- Yaş
- Fiziksel aktivite
- Gebelik başlangıcındaki ağırlık
- Besin depolarının yeterliliğine bağlıdır.
Vücut ağırlığındaki artış
Fetüs ve gebe için geren enerji gereksinimi karşılamak üzere vücutta yağ birikimi olur.Bu birikim, özellikle ikinci trimesterde başlar.
İlk trimester ………. 1 – 1.5 kg/ay
İkinci trimester ………. 1.5 kg/ay
Üçüncü trimester ………. 1.5 kg/ay
Toplam ortalama : 10 – 14 kg
Gebelik öncesi ağırlık Önerilen ağırlık kazanımı
Zayıf ( BKI < 18.5 kg/m2 ) 13-18 kg
Normal ( BKI = 18.5 – 24.9 kg/m2 ) 11-16 kg
Hafif şişman ( BKI = 25 – 29.9 kg/m2 ) 7-11 kg
Şişman ( BKI > 30 kg/m2 ) 5-9 kg
Yaşı küçük ( 18 yaş altı ) , fiziksel aktivitesi yüksek olan ( sporcu) , gebelik başlangıcında zayıf olan ( BKI <20 ) gebelerde, gebelik boyunca 14-16 kg ağırlık artışı istenir.
Enerji
İlk trimester için; +0/150/kal/gün
2. Ve 3. Trimesterler için +300/350 kal/gün
Annedeki ağırlık artışı bebeğin doğum ağırlığını etkilemektedir.
Sağlıklı beslenen, ideal ağırlık kazanımı olan anne
3 – 3.3 kg ağırlığında bebek.
Günlük enerji gereksinimi
( Bazal Metabolizma Hızı * Fiziksel Aktivite Faktörü ) + Gebelik eki
4. Aydan sonra kesinlikle zayıflama diyeti veya enerji kısıtlaması yapılmaz.
Protein gereksinimi
<18 yaş ….. 1.5/1.7 g/kg/gün
>18 yaş …. 1.2 g/kg/gün
Toplam enerjinin %12-15 protein sağlanmalıdır.
Yağ gereksinimi
Enerjinin %25-30 ‘u yağlardan sağlanmalıdır.
<%10 doymuş yağ asitleri
%10-12 tekli doymamış yağ asitleri
%8-10 çoklu doymamış yağ asitleri
Ø Günlük 200 mg/gün DHA alınmalı : yani 2 porsiyon/haftada balıkla karşılanabilir.
Karbonhidrat gereksinimi
Enerjinin %55-60 karbonhidratlardan sağlanmalıdır.
Kompleks CHO tercih edilmelidir.
Posa içeriği yüksek, sebze-meyve , kuru baklagiller , tam buğday ekmeği tercih edilmelidir.
Gebelik esnasında artan enerji ve protein gereksinimi gibi tiamin, riboflavin , folat, vitamin A , vitamin C ve vitamin D ‘ de gibi vitaminlerde ve yine Demir, kalsiyum, fosfor minerallerinde artan gereksinim vardır.
Takviyelerin önerilen dozun 2 katından dazla kullanımından kaçınılmalı. Çünkü gebelik sırasında toksik etkilere sebep olabilir.
Mineral gereksinimi
Kalsiyum
Günlük gereksinimi ~ 300-500 mg/gün ek
Gebe olmayan kadında günlük gereksinim …. 800 mg/gün
Gebelikte ….. 1300 mg/gün
Demir
Demir desteğinin optimal emilimi engelleyen etmenlerle ( süt, çay, kahve vb. ) birlikte alınmamasına dikkat edilmeli.
Etler, kuru baklagiller, yeşil yapraklı , sebzeler , yumurta Demir yönünden zengin besinlerdir.
C vitamini içeren besinlerin tüketiminde özellikle bitkisel kaynaklı besinlerde bulunan demirin vücutta kullanımını artırmaktadır.
A vitamini
Ek ….. 600 – 1000 IU/g
Folik asit
Ø Sigara içimi , alkol kullanımı ve uzun süreli oral kontraseptif kullanımı da maternal folik asit düzeylerini azaltır.
Ø Düşük serum folik asit düzeyleri , artmış preterm doğum riski ve fetal büyüme kısıtlanması ile ilişkili olabilmektedir.
Ø FA yetersizliğinde Nöral tüp defektleri ( NTD ) oluşur. NTD nin önlenmesi için planlı gebeliklerde gebe kalınmadan 3 ay önce folik asit verilmesi gerekmektedir.
En iyi folik asit kaynakları yeşil yapraklı sebzeler , mantar , karaciğer , kök sebzeler , turunçgiller , sert kabuklu yemişler, kuru baklagiller tahıl ve yumurta sarısıdır.
E vitamini
Gebelikte ihtiyaç artar. E vit yönünde zengin olan marul, dereotu , pirinç, tahıl tohumları , yumurta sarısı ve karaciğer bulundurulmalıdır.
C vitamini
C vitamininin en iyi kaynağı olan meyve ve sebzeler aynı zamanda gebelikte sıklıkla görülen konstipasyon için sıvı ve posa ( 25-35 g/gün ) alımına katkı sağladığı içim önemlidir.
İhtiyaç eki , 10 mg
Sodyum
Sağlıklı gebeliklerde sodyum alımında değişiklik ( kısıtlama – artırma) yapılmaz.
Sıvı
Günde 2-3 L su tüketilmeli
Öğün sayısı
Azar azar, sık sık ( 6-8 ) ( acıkmayı ve fazla yemeyi önler, artan gereksinimlerin gün boyu yeterli tüketimini sağlar.)
Öneriler
- Aç kalınmamalı , öğün atlanmamalı
- Fazla kilo alımını önlemek için şekerli , unlu, yağlı besinler az tüketilmeli
- Beyaz et ( tavuk- balık ) tercih edilmeli
- Organ erleri, sosis , salam, sucuk, pastırma tüketimi sınırlandırılmalı
- Kızartma yerine haşlama, fırında pişirme, ızgara tercih edilmeli
- Kahve – çay tüketimi azaltılmalı
- Sebze, meyve , kuru baklagil ve tahıllar iyice yıkanmalı
- Konserve, beklemiş besinler , hazır besinler yerine taze ve doğal besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir.
- Sebzelerin ve kuru baklagillerin haşlama sularının dökülmesi vitamin ve mineral kayıplarına neden olacağı için haşlama suları dökülmemelidir.
- Alkol ve sigara kullanılmamalı
BİR ANNENİN SAĞLIĞI, DÜNYANIN SAĞLIĞINI KORUR.
Comments